- Yılın başından beri Avrupa’da sıcak bir savaşa tanık olduğumuz mevcut jeopolitik bağlamda, Romanya’nın sınırlarından birinde savaş hakkı olan Ukrayna’da devletin en büyük çıkarı ülkenin güvenlik ve istikrarını sağlamaktır. Savunma sanayinin şu anki durumu nedir?
- Romanya’da savunma sanayi, Ukrayna’daki durum ortaya çıkana kadar, aralıklı olarak, Milli Savunma Bakanlığı veya diğer dış faydalanıcıların ihtiyaçlarına bağlı olarak, geleneksel olarak varlığımızın olduğu, organize ihalelere dayalı üretim faaliyetleri ile meşgul idi. Bu durum, profildeki ekonomik operatörler düzeyinde yürütülen faaliyetlerin, gerekli üretim ekipmanlarının korunması ve korunmasız hale getirilmesi için önerilmesine yardımcı olmuştur, bu da sektöre özgü faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli asgari personelin mesleki becerilerinin sürdürülmesine olanak sağlamıştır. Ukrayna’daki durumla herhangi bir bağlantısı olup olmadığını söyleyememekle birlikte, son zamanlarda bu müteşebbisler düzeyinde yürütülen faaliyetlere yaklaşımdaki değişikliği belirleyen savunma sanayii düzeyinde ek silah ve mühimmat siparişleri ortaya çıktı. Üretim faaliyetlerine yönelik bu yaklaşım değişikliği, Ekonomi Bakanlığı’nın savunma sanayi alanındaki yatırım düzeyini artırma kararı ile birleştiğinde, son zamanlarda, bu alanda faaliyet gösteren ekonomik operatörler düzeyinde, araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürüterek ve ulusal yararlanıcıların 30 yılı aşkın bir süredir satın alma talebinde bulunmadığı bazı yer işaretlerinin üretimine yeniden başlanarak bazı yeni ürünlerin, mihenk taşlarının imalatıyla uğraşmamıza olanak sağladı. Bu anlamda termobarik mühimmat, Flare mühimmat, 30 mm kalibre mühimmat, 122 mm kalibre mühimmattan ve ordumuzun teçhizatına giren bazı yeni askeri teçhizat ürünlerine yönelik spesifik bakım faaliyetlerinin özümsenmesinden bahsedebiliriz. Sonuç olarak, savunma sanayii düzeyinde bu dönemin oldukça çalkantılı bir dönem olduğunu, önemli yatırım süreçlerinin, yeni ürün üretimini özümsemeye yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin damgasını vurduğu ve savunma sanayisinin seri üretim için gerekli teknolojiye sahip olduğu ancak ulusal düzeyde sipariş eksikliği nedeniyle üretimin durdurulmasına neden olan ürünlerin imalatına yeniden başlandığı bir dönem olduğunu söyleyebiliriz.
- Ulusal savunma sanayisine yatırımı teşvik etmek için Ukrayna’daki savaşın yol açtığı son önlemler var mı?
- Hiç yanılmadan söyleyebilirim ki, öncelikle Milli Savunma Bakanlığı’nın askeri teçhizat alımına hem kavramsal düzeyde hem de özellikle gerekli hacim düzeyinde yaklaşım değişikliğinin bir sonucu olarak ama özellikle gerekli hacim düzeyinde ve ikincisi bu yatırımları finanse etmek için devlet bütçesinden tahsis edilen fonların Ekonomi Bakanlığı bütçesi aracılığıyla artırılması sonucunda, son dönemde milli savunma sanayii seviyesinde yatırım hacmi çok arttı. Bu anlamda, 8×8 PIRAHNA 5 zırhlı personel taşıyıcı, 4×4 zırhlı ve zırhsız arazi araçları, haberleşme ve bilişim sistemleri, insansız hava araçları, Nakliye Platformları vb. gibi bağış programlarının gerçekleştirilmesinde Milli Savunma Bakanlığı’nın temel güvenlik menfaatine başvurması, yerli ve yabancı ekonomik operatörlerin ilgisinin artmasına ve hem ulusal faydalanıcılara hem de uluslararası faydalanıcılara başarıyla sunulabilecek ürünlerin oluşturulması için Romanya’da işbirliği ve üretim faaliyetlerinin geliştirilmesine dahil olmaya katkıda bulunduğunu söyleyebilirim. Son olarak, ifade edilen bu ilgi, ortföyünde ülkemiz Milli Savunma Bakanlığı’nın ilgi alanlarına giren ürün ve teçhizatı temsil eden veya bu yabancı ekonomik operatörlerin Romanya’da yeni iştiraklerinin ortaya çıkmasına neden olan önde gelen Rumen şirketleri ve yabancı imalatçılar arasındaki ortaklıkların ortaya çıkmasıyla gerçekleşti.
Aynı zamanda askeri teçhizat sözleşmelerinden doğan mahsup yükümlülükleri, Rumen ve yabancı ekonomik operatörler arasında teknolojik transferlerin ve önemli doğrudan veya dolaylı yatırımların gerçekleştirilmesini belirledikleri ortaklarının oluşturulmasına izin vermiştir ve sonuç olarak Romanya’yı askeri teçhizat üreticileri (Pirahna 5, IVECO kamyonları, farklı kalibrelerde mühimmat, İHA sistemleri vb.) arasına geri koymuştur.
Aynı zamanda, Devlet bütçesinden, Ekonomi Bakanlığı bütçesi aracılığıyla, çoğunluğu veya tamamı devlet sermayesine sahip iktisadi işletmecilere sermaye katkısı şeklinde tahsis edilen fonlar, sadece bu müteşebbisler düzeyinde mevcut üretim kapasitelerinin modernizasyonu ve güvenilirliği için gerekli yatırımların gerçekleştirilmesine yöneliktir, sonuç olarak 2022 yılında toplam 327 milyon Lei tahsis edilmiştir.
- Geçtiğimiz günlerde Ekonomi Bakanlığı bütçesine milli savunma sanayi yatırımları için 25 milyon Lei ilave edildi. Bu fonlar ne tür yatırımlara yönlendirilecek?
- Gerçekten de, 2022 boyunca Romanya Hükümeti, savunma sanayisindeki ekonomik işletmecileri desteklemeye yönelik, esas olarak aşağıdaki alanları hedefleyen bir dizi tedbir kabul etti:
- savunma sanayi sektörünü düzenlemeye yönelik ulusal mevzuatın, üretim faaliyetlerini desteklemek için en esnek araçların sağlanmasını sağlayacak şekilde değiştirilmesi ve eklenmesi;
- bazı borçların silinmesi ve konsolide devlet bütçesine yazılması;
- savunma sanayii alanında faaliyet gösteren devlet sermayeli müteşebbislerin sermayelerini artırmak için fon tahsis edilmesi;
- Sipariş eksikliği nedeniyle maaşlarının ödenmesi için fon sağlama üretken faaliyetlerini gerçekleştiremeyen savunma sanayi alanındaki şirketlerin kriz durumlarında ihtiyaç duyulan hassas ürünlerin üretim kapasitelerini sürdürme faaliyetlerinde doğrudan yer alan personelinin maaş giderlerinin finansmanına yönelik kaynak tahsis edilmesi.
Böylece 2022 bütçe düzeltmesi vesilesiyle Mija Mekanik Fabrikası’ndaki üretim kapasitelerinin modernizasyonuna yönelik ve NATO gerekliliklerine uygun olarak ülkemiz Milli Savunma Bakanlığına yeni piyade silahları kategorileri sağlayabilecek olan Factory de Arme Cugir’de yeni bir piyade silahları üretim hattının oluşturulması için 127 milyon lei ödenek ayrıldı.
- Askeri teçhizatın entegre lojistik desteğinin sağlanmasında ulusal savunma sanayisinin katılımı nedir?
- Milli Savunma Bakanlığı için, yeni silah sistemlerinin edinimine, tüm spesifik faaliyetleri ve ömürleri boyunca yapılacak harcamaları dikkate alarak yaklaşması, bakım ve işletme sürecinde sürdürülebilirliği ve öngörülebilirliği sağlayabilecek tek çözümdür.
Bu kavram dikkate alınarak milli savunma sanayii düzeyinde yasal, normatif ve usuli çerçeve oluşturulmuştur, yani Milli Bakım Merkezlerinin belirlenmesi için gerekli süreçler başlatılmış ve yürütülmüştür ki bunun amacı, entegre ve üniter bir şekilde, Orta düzeyde ve mümkün olduğu kadar Fabrika düzeyinde bakımı sağlamak için gerekli desteği sağlamaktır.
Milli Savunma Bakanlığı’nın elinde bulunan askeri teçhizatın entegre lojistik desteğinin sağlanmasında milli savunma sanayimizin sunduğu destek hem ulusal ekonomik operatörler tarafından üretilen ekipmanı hem de çeşitli dış veya devlet tedarik kaynaklarından satın alınan ürünleri ifade eder.
- Bu yılın Haziran ayında, eşbaşkan olarak katıldığınız Romanya-Türkiye Savunma Sanayii İşbirliği Komisyonu 10. Toplantısı Ankara’da gerçekleştirildi. Savunma sanayinde Romanya-Türkiye işbirliği fırsatları nelerdir?
- Tabii Romanya-Türkiye Savunma Sanayii İşbirliği Komisyonu 10. Toplantısı, iki ülkenin profil firmaları arasındaki iş birliği seviyesini artırmak için bir fırsat olarak ele alınmıştır; bu anlamda 10 Rumen firmasının temsilcileri, Türkiye’deki 18 profil firmasının temsilcilerinden oluşan ticari bir heyetin eşlik ettiği Türkiye Savunma Sanayii Kurumu (SSB) Başkan Yardımcısı ile birlikte iki taraf arasındaki resmi faaliyetlere üst yönetim seviyesinde katılmıştır.
Romanya’daki firmalar, hem Avrupa pazarlarında hem de Romanya’nın geleneksel olarak bulunduğu gelişmekte olan pazarlarda tanıtılabilen savunma sektörüne özgü ürünlerin geliştirilmesi veya dönüştürülmesi amacıyla hem de Romanya’daki faydalanıcılara da sunulabilen ürünler için Türkiye’deki firmalarla işbirliği yapmak istiyor.
Böylece, Türk savunma sanayisindeki şirketlerin endüstriyel kapasitelerine yapılan bazı ziyaretlerin ardından, aşağıdakiler gibi ortak ilgi alanlarına giren potansiyel konular belirlendi:
- Mevcut bazı yeteneklerin yeniden canlandırılması, modernleştirilmesi ve genişletilmesi ile elde edilen taze nitroselüloz, basit tabanlı toz ve küresel toz üretimi, ticari şirketler Romarm S.A, Făgăraș Barut / Fabrica de Pulberi ve Pirochim Victoria düzeyindeki mevcut duruma benzer bir olgu;
- 25 ve 35 mm kalibreli Ahead mühimmat üretiminde potansiyel bir işbirliği alanı olarak tanımlanan, farklı kalibrelerde uzaktan kumandalı ve stabilize edilmiş mermiler üretme yeteneği;
- Romanya’daki bazı şirketlerin temsilcilerinin katı iletişim ve BT ekipmanı imalatı alanında yeni işbirliği olanakları belirlediği elektronik iletişim ve telefon ürünleri üretme kabiliyeti;
- Rumen temsilcilerinin Romanya’da bu tür ürünlerin üretimi için gerekli teknoloji transferini sağlamak için işbirliği potansiyelini belirledikleri zırhlı ve zırhsız arazi araçları 4×4 üretme kabiliyeti;
- Faydalanıcılar tarafından sağlanan kontrol komuta sistemlerinin radyo veri ağlarında, yararlanıcılar tarafından belirtilen çalışma konseptlerine uygun olarak bilgileri, sensörleri ve efektörleri entegre etme kabiliyeti;
- Romen tarafının üretilen ürünlerle ve Türk tarafının hükümetler arası tedarik anlaşmaları durumunda işbirliği mekanizmalarıyla yakından ilgilendiği taktik ve stratejik İHA’ları üretmenin endüstriyel kabiliyeti;
Faaliyete katılan milli savunma sanayi firmaları bu resmi ziyareti, davet edildikleri Türk savunma sanayii müteşebbislerine yapılan ziyaretlerle ilişkilendirerek, işbirliği olanakları çok daha iyi vurgulanır ve bu, amaçlarının gerçekleştirilmesinde bir fırsat oluşturur.
Bu anlamda iki ülke temsilcileri, katılımcı firmaların ilgi alanlarını belirlemelerine olanak sağlayan ve hükümet, daha sonra geliştirilecek ve onaya tabi olacak bu potansiyel endüstriyel işbirliklerini desteklemek için gerekli araçları yapılandıracağı bu tür girişimlerin devamının geleceğine inanmaktadırlar.